معاونت درمان

پرسش و پاسخ های متداول در خصوص بیماران مرگ مغزی و اهداء عضو
- چه اعضاء و بافت هایی قابل اهدا می باشد؟
اعضا قابل اهدا قلب ، ريه ها ، کبد ، روده ها ، لوزالمعده و کليه ها می باشد. علاوه بر این اعضا، برخی از بافتهای بدن نیز قابل پیوند می باشند. با اهدای قرنيه می توان بينایی رابه فردی که دچار صدمه شديد به چشم شده باز گرداند. تاندون و غضروف باعث باز سازی اعضای آسيب ديده مربوطه می شوند. پيوند استخوان می تواند مانع قطع عضو در سرطان استخوان شود. دريچه قلب برای کودکان با بيماری مادرزادی دريچه ای و بزرگسالان با دريچه آسيب ديده به کار می رود. پيوند پوست نجاتبخش بيماران با سوختگی شديد می باشد. پیوند مغز استخوان تنها درمان ممکن در بعضی از سرطان های خون می باشد. برخلاف عضو، بافت می تواند تا ۲۴ و یا حتی ۴۸ ساعت بعد از مرگ فرد اهدای شود و حتی می توان آن را برای مدتهای طولانی ذخيره کرد.
- آيا فرد زنده هم می تواند اهداء کننده باشد؟
بله، در بعضی شرايط ، کليه يکی از معمول ترين اعضای اهدائی افراد زنده می باشد، زيرا يک فرد سالم با يک کليه هم قادر است به زندگی طبيعی خود ادامه دهد. قسمتی از کبد يا ريه و در موارد نادر قسمتی از روده کوچک نيز قابل اهدا می باشد.
- آیا در صورت مرگ طبیعی نیز امکان اهدای عضو وجود دارد یا خیر؟
بله ؛ بعد از مرگ کامل به صورت طبیعی تا ۴۸ ساعت نسوجی مانند قرنیه ، دریچه قلب ، استخوان و تاندون قابل اهدا می باشند.
- آيا اهدا کنندگان عضو از نظر بيماريهای خاص غربالگری خواهند شد؟
همه اهدا کنندگان عضو از نظر ایدز ، هپاتیت ، ویروس های مشابه و یک سری بدخیمی ها مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
- آيا داشتن " کارت اهدا عضو " برای اهدای اعضاء پس از مرگ کفایت می کند؟
بسیار مهم است که نزدیکان نیز در جریان این امر خداپسندانه قرار گیرند تا در زمان فوت فرد در خصوص اهدای عضو غافلگير نشوند و آنرا مصيبتی افزون بر از دست دادن عزیز خود ندانند چرا که ، بنا بر قانون جمهوری اسلامی ایران و اکثریت کشورهای جهان برای اهدای عضو رضایت اولیای دم ضروری می باشد و حتی علی رغم داشتن کارت اهدای عضو در صورت عدم رضایت اولیای دم اهدای عضو صورت نخواهد گرفت.
با در نظر گرفتن لزوم رضایت اولیای دم از اهدای عضو دلیل دریافت کارت چیست ؟
کارت اهدای عضو نشان دهنده آرزوی قلبی فرد در مورد اهدای اعضای بدن خویش می باشد و همین امر می تواند با نشان دادن خواسته فرد به اولیای دمش تصمیم گیری را برای آن ها در آن زمان حیاتی آسان تر نماید و ضمنا این کارت می تواند جنبه فرهنگ سازی نیز داشته باشد.
- آیا به همراه داشتن کارت اهدای عضو به صورت مدام ضروری می باشد ؟
با در نظر گرفتن لزوم رضایت اولیای دم برای اهدای عضو توصیه می شود فرد دارنده کارت اهدا خانواده خود را از رضایت قلبی برای این امر مطلع سازد و در صورت اطلاع خانواده از این امر لزومی به همراه داشتن مداوم کارت نیست.
- آیا باطل کردن کارت اهدای عضو بعد از تکمیل فرم امکان پذیر می باشد ؟
بله ؛ در هر زمان که از داشتن کارت منصرف شوید می توانید با اعلام خواسته خود به مسئولین تقاضای خود را لغو کنید. هر چند با در نظر داشتن نیاز به رضایت اولیای دم برای اهدا تنها با اعلام خواسته خود به اولیای دم خویش نیز می توانید انصراف خود را از اهدا اعلام کنید.
- واحد فراهم آوری اعضای پيوندی چگونه از وجود مرگ مغزی مطلع خواهد شد؟
بنا بر قانون مصوب، کليه بيمارستانها در سطح کشور اعم از دولتی و غیر دولتی موظفند موارد مرگ مغزی را به اطلاع این واحد برسانند. سپس هماهنگ کنندگان عضو پيوندی در محل حاضر شده و با خانواده فرد اهدا کننده در زمينه ابعاد قانونی و اخلاقی اهدا صحبت خواهند کرد.
- در صورت عدم حضور فرد دارنده کارت در ایران آیا انتقال وی به کشور صورت می گیرد؟
خیر؛ متاسفانه در حال حاضر امکان انتقال بیمار مرگ مغزی و یا عضو اهدایی از کشورهای دیگر به ایران وجود ندارد. ولی ممکن است در آن لحظه خاص فرد در ایران باشد !!!
- مراسم خاکسپاری فرد اهدا کننده چقدر به تاخير خواهد افتاد؟
کل مراحل اهدا و پیوند عضو عضو( اخذ رضایت از خانواده فرد اهدا کننده تا پايان برداشت و پيوند عضو ) معمولا۲۴ تا ٣٦ ساعت بطول می انجامد
- آيا خانواده های فرد اهدا کننده و فرد گیرنده عضو پیوندی یکدیگر را ملاقات خواهند کرد ؟
خیر، هويت طرفين محرمانه خواهد ماند، البته تعدادی از خانواده ها تمايل خواهند داشت که از طريق نامه های بی نام و نشان (با همکاری واحد فراهم آوری اعضای پيوندی) با هم مکاتبه داشته باشند . در مراسمی تحت عنوان جشن نفس جشن زندگی که به ابتکار واحد پیوند دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی همه ساله مقارن با تولد حضرت فاطمه زهرا(س) برگزار می گردد کلیه خانواده های اهدا کننده عضو و کلیه گیرندگان اعضای پیوندی به این جشن دعوت شده و بدون شناسایی یکدیگر لحظات دیدنی و باشکوهی را می آفرینند.
- چه کسی اولویت دريافت اعضاء و بافت های پيوندی را در زمان اهدا خواهد داشت؟
لیست انتظار بیماران نیازمند در مرکز مدیریت پیوند و بیماری های  خاص وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تنظیم و به روز می گردد ودر زمان اهدا ، تخصیص اعضا فقط توسط این مرکز صورت خواهد گرفت.
افزون بر سازگاری خونی و بافتی بیمار ، وخامت شرایط بالینی و طول مدت انتظار در لیست پیوند و فاصله مکانی شخص از واحد پیوند نیز در اولویت بندی و انتخاب گیرنده عضو پیوندی نقش دارد.
- آیا برای انتخاب گیرنده عضو پیوندی پارتی بازی صورت می گیرد یا خیر؟
خیر ؛ فردی که به عنوان مسئول تخصیص عضو در وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی مشغول به کار است لیست بیماران نیازمند اهدا را در اختیار داشته و بنا بر اولویت زمان ورود به لیست ،گروه خونی و همخوانی سایز گیرنده و دهنده فردی را انتخاب کرده و اعلام می دارد در نتیجه امکان مداخله افراد در این امر امکان پذیر نمی باشد.
- آیا در قبال عضو اهدا شده پولی به خانوده دهنده داده می شود یا خیر؟
خیر ؛ عضو پیوندی به صورت رایگان و به عنوان هدیه به خانواده گیرنده اهدا می شود و گیرنده نیز پولی بابت عضو پیوندی پرداخت نمی کند و برای تضمین این امر شما می توانید در جشن نفس که هر ساله مصادف با روز مادر برگزار می شود شرکت کرده و با خانواده های دهنده و گیرنده صحبت کرده و سوالات خویش را در این مورد از آن ها بپرسید.
- آيا ممکن است بدن فرد گیرنده ، عضو پيوندی را رد کند ؟
آمار موفقیت پیوند در اکثریت موارد بیش از ٧٠ درصد گزارش شده است. بدن گیرنده عضو پیوندی در صورت عدم مراقبت صحیح فرد از خود و یا در موارد بسیار نادر بطور خود بخودی ، می تواند عضو پیوندی را رد کند.
- اگر عضو پيوندی، توسط بدن فرد گيرنده رد شود چه خواهد شد؟
در اکثریت مواقع در صورت تشخیص بموقع رد پیوند ، امکان درمان آن وجود خواهد داشت. کنترل دقیق بیمار بعد از انجام پیوند عضو ، مصرف مرتب دارو های مربوطه و انجام آزمایشات لازم می تواند از رد کامل پیوند پیشگیری نماید.
- آيا پيوند عضو ميان جنس ها و نژادهای مختلف امکان پذير است ؟
آری، البته اندازه عضو پيوندی حائز اهميت است و بايد مورد توجه قرار گيرد و بويژه انطباق بافتی در خصوص پيوند کليه حياتی می باشد.
- چه مدت بايد يک بيمار نیازمند دریافت عضو پيوندی در لیست انتظار بماند؟
مدت زمانی که بیمار در لیست انتظار خواهد بود می تواند از چند روز تا چند سال بسته به وخامت شرایط بالینی، موجود بودن عضو پيوندی و سازگاری آن تفاوت کند.
- کدام بیماری های زمینه ای مانع اهدای عضو فرد خواهند شد؟
بیماری های عفونی مانند ایدز و اکثر بد خیمی ها مانع از اهدای عضو خواهند شد. البته همه این شرایط در زمان فوت شخص مجدداً ارزیابی می گردند.
- آیا فرد مبتلا به هپاتیت  c هم میتواند دهنده عضو باشد؟
       بله ، گیرنده عضو میتواند فرد مبتلا به بیماری هپاتیت c باشد.
- چه کسی می تواند جزو اهدا کنندگان عضو باشد؟
همه می توانند در امر اهدای عضو پيشقدم شوند و محدوديت سنی منظور نشده است. تنها عاملی که می تواند مانع اهدای عضو شود شرايط بالینی فرد اهداء کننده است که در زمان فوت وی توسط پزشک متخصص تشخيص داده خواهد شد.
- آیا افراد مبتلا به بیماری دیابت و فشار خون و یا افراد مبتلا به بیماری های روماتیسمی مانند لوپوس و غیره می توانند اهدا کننده باشند؟
بله ، البته در صورت بروز حادثه برای این افراد و ایجاد مرگ مغزی سلامت اعضای بدن توسط تیم پزشکی به دقت بررسی می گردد و در صورت عدم وجود مشکل اهدای اعضایی که عملکرد مناسبی دارند انجام می شود.
- با برخی باورهای رایج ولی نادرست در رابطه با اهدا چه باید کرد؟
عمده ترین علت کمبود عضو پیوندی و عدم دسترسی آسان به آن، وجود باورها و ظهور نگرش های نادرست عمومی در رابطه با اهدای عضو است. برخی انسانها هیچ وقت نتوانستند و یا نخواستند خود را به جای یک بیمار نیازمند عضو پیوندی قرار دهند و دردها و رنجهای جانکاه آنان را حس کنند و فقط موقعی با این دردمندان هم صدا می شوند که کار از کار گذشته و خود خدای ناکرده بصورت بیماری اورژانسی نیازمند چنین درمان هایی هستند در صورتیکه چنانچه ما دریابیم که هر یک از ما هیچ وقت نمی توانیم خود را از سایرین جدا بشناسیم و چه بسا خود روزی به عضو پیوندی نیازمند شویم همواره خواهیم کوشید که دیگران را به اهدای اعضایشان تشویق و ترغیب کنیم تا اگر خود یا خانواده خویش هم گرفتار آمدیم به آسانی با پیوند عضو حیات دوباره یابیم و تا هنگامی که اهدای عضو به باور عمومی مردم عادی کوچه و بازار نرسد و ضرورت آن از سوی همه هموطنان احساس نگردد اینچنین کم و کاستی های درد آور همچنان باقی خواهد بود.
به امید روزی که همگان برای اهدای اعضای خویش پس از مرگ جهت نجات هموطنان از یکدیگر پیشی بجوییم و خود و خدای مهربان خویش را راضی نگاه داریم
- دین من اهدای عضو را تایید نمی کند.
خیر ،تمامی ادیان بر این باورند که عمل اهدای عضو یک حرکت خداپسندانه و عشق به همنوع محسوب میشود.
در دین مبین اسلام بر این مهم تأکید شده است، در قرآن کریم سوره مائده آیه ٣٢ آمده است:
” و هر که نفسی را حیات بخشد مانند آن است که همه مردم را حیات بخشیده است. ”
- چون مبتلا به بیماری زمینه ای هستم، نمی توانم اهدا کننده عضو یا نسج باشم.
خیر، صلاحیت فرد برای اهدای عضو پیوندی تنها در زمان فوت وی توسط پزشکان متخصص تیم پیوند تشخیص داده می شود و بجز تعداد محدودی از بیماریهای عفونی و یا بدخیمی ها، ابتلا به سایر بیماریها منعی برای اهدای نمی باشد.
- سن من برای اهدا کننده بودن بالاست.
خیر، هیچ محدودیت سنی برای اهدای عضو وجود ندارد.
- حتی اگر رضایت به اهدای تنها برخی از اعضای بدن خویش داده باشم، همه اعضا و بافتهای بدن من برداشت خواهند شد؟
خیر، تیم پزشکی تخصصی برداشت عضو پیوندی ، فقط مجاز به برداشت اعضا و نسوجی می باشند که اجازه برداشت آنها توسط فرد اهدا کننده یا خانواده وی داده باشد.
- اگرفرد مرگ مغزی بیماری آب مروارید (کاتاراکت) داشته باشد ، می توان از نسج قرنیه جهت پیوند استفاده کرد؟
بلی، ابتلا به بیماری آب مروارید و ضعف بینایی هیچ کدام منعی برای استفاده از نسج قرنیه نمی باشند.
- آیا شخص گیرنده عضو پیوندی، خصوصیات بد و خوب فرد اهدا کننده را کسب می کند؟
اگرچه این باور در میان تعدادی از گیرندگان عضو پیوندی وجود دارد، از نظر علمی تا کنون به اثبات نرسیده است. بنابر این بهتر است در چنین مواردی نخست در فکر نجات حیات بیمار پیوندی باشیم و بس. می دانیم که اعضای پیوندی فاقد “حافظه” هستند بنابراین این دلیل و دلایل دیگری که به هر صورت طرح آن در اینجا نمی گنجد خود می توانند باور انتقال خصوصیات فردی از دهنده به گیرنده را تضعیف یا رد نماید .
- پس از مرگ، هزینه های مربوط به انتقال و برداشت اعضای پیوند ی بر خانواده من تحمیل می گردد؟
خیر، تامین کلیه هزینه های مربوط به امر اهدای عضو شامل بستری، برداشت و پپوند بر عهده وزارت بهداشت و درمان می باشد و هیچ هزینه ای توسط فرد اهدا کننده پرداخت نخواهد شد.
- اگر کارت اهدای عضو داشته باشم، کیفیت مراقبتهای پزشکی در زمان حوادث تحت تاثیر قرار خواهد گرفت؟
خیر، در زمان حادثه، تمام اقدماتی که برای حفظ جان بیمار لازم است، انجام خواهد شد. امکان اهدای عضو فقط زمانی در نظر گرفته خواهد شد که دیگر هیچ اقدام نجات بخشی امکان پذیر نبوده و مرگ مغزی تایید شده باشد.
- آیا تیم درمان و مراقبت کننده  همان تیم  پیوند عضو هستند؟
   خیر، تیم پزشکان مراقبت کننده از تیم پیوند عضو کاملا مجزا می باشند.
- تیم تائید کننده مرگ مغزی چه کسانی هستند؟
پس از آنکه پزشک معالج ، بعد از انجام معاینه بالینی و تستهای مربوطه مرگ مغزی بیمار را اعلام نمود. توسط رابط پیوند اعضای بیمارستان  به کارشناس واحد شناسایی و فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه اطلاع داده می شود. کارشناس واحد شناسایی و فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه با خانواده بیمار مرگ مغزی صحبت نموده و در صورت رضایت اولیاء دم وخانواده  به اهدای عضو ، چهار پزشک متخصص از تخصص های مختلف که با حکم مستقیم وزیر بهداشت و درمان به عنوان پزشک تائید کننده مرگ مغزی تعیین می گردند، متخصص داخلی اعصاب(نورولوژی) ، متخصص جراحی اعصاب(نوروسرجر) ، متخصص داخلی یا قلب و متخصص بیهوشی هر یک جداگانه بیمار مرگ مغزی را ویزیت و معاینه نموده ، بدون اطلاع از معاینه پزشکان متخصص قبلی خودشان تمام تستهای تائید کننده مرگ مغزی را انجام می دهند و فرم های مربوطه را تکمیل می نمایند. سپس پزشکی قانونی هم بیمار را ویزیت نموده و اگر مرگ مغزی بیمار را تائید نمایند جهت اهدا عضو بیمار به مرکز پیوند عضو (تهران بیمارستان شریعتی) منتقل می گردد. نماینده دادستانی کل و اداره بیماریهای خاص و پیوند اعضای وزارت بهداشت و درمان نیز به تمام مراحل پیوند از تائید مرک مغزی تا تعیین گیرنده عضو و پیوند نظارت می نماید.
- اهدای عضو پس از مرگ ، باعث تغییر شکل پیکر من خواهد شد؟
خیر، فرایند برداشت عضو هیچ تغییری در ظاهر فرد اهدا کننده بوجود نخواهد آورد. این فرایند در اتاق عمل و با بیشترین مراقبت و احترام برای فرد اهدا کننده توسط تیم جراحی متخصص انجام خواهد گرفت. پس از عمل برداشت، محل جراحی بخیه های بسایر ظریف زده شده و از بیرون فقط به صورت یک خط تمیز عمل جراحی دیده خواهد شد و هیچگونه تغییری در ظاهر فرد اهداکننده دیده نمی شود.