معاونت درمان

کتاب چهارم – دیات
باب اول –تعریف دیه و موارد آن
ماده 295 – در موارد زیر دیه پرداخت می شود:
الف: قتل یا جرح یا نقص عضو که به طور خطا محض واقع می شود و آن درصورتی است که جانی نه قصد جنایت نسبت به مجنی علیه را داشته باشد و نه قصد فعل واقع شده بر او را مانند آنکه تیری را به قصد شکاری رها کنند و به شخصی برخورد نماید.

ب: قتل یا جرح یا نقص عضو که به طور خطا شبه عمد واقع می شود و آن در صورتی است که جانی قصد فعلی را که نوعات سبب جنایات نمی شود داشته باشد و قصد جنایت را نسبت به مجنی علیه نداشته باشد مانند آنکه کسی را به قصد تادیب به نحوی که نوعا سبب جنایت نمی شود بزند و اتفاقا" موجب جنایت گردد یا طبیبی که مباشرتا" بیماری را به طور متعارف معالجه کند و اتفاقا" سبب جنایت بر او شود.

ج – مواردی از جنایت عمدی که قصاص در آنها جایز نیست.
تبصره 1- جنایت های عمدی و شبه عمدی دیوانه و نابالغ بمنزله خطای محض است.
تبصره 2- در صورتی که شخص کسی را به اعتقاد قصاص یا به اعتقاد مهدورالدم بودن بکشد و این امر بر دادگاه ثابت شود و بعدا معلوم گردد که مجنی علیه مورد قصاص و یا مهدورالدم نبوده است قتل به منزله خطا شبه عمد است و اگر ادعای خود را در مورد مهدورالدم بودن مقتول به اثبات برساند قصاص و دیه از او ساقط است.
تبصره 3-هرگاه براثر بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا عدم مهارت و عدم رعایت مقررات مربوط به امری قتل یا ضرب یا جرح واقع شود بنحوی که اگر آن مقررات رعایت می شد حادثه ای اتفاق نمی افتد قتل و یا ضرب و یا جرح در حکم شبه عمد خواهد بود.

باب دوم- مقدار دیه قتل نفس
ماده 299- دیه قتل در صورتی که صدمه و فوت هر دو در یکی از چهار ماه حرام (رجب-ذیقعده-ذیحجه-محرم) و یا در حرم مکه معظمه واقع شود علاوه بر یکی از موارد ششگانه مذکور در ماده 297 به عنوان تشدید مجازات باید یک سوم هر نوعی که انتخاب کرده است اضافه شود و سایر امکنه و ازمنه هر چند متبرک باشند دارای این حکم نیستند.
تبصره- حکم فوق در مواردی که مقتول از اقارب قاتل باشد جاری نمی گردد.

باب سوم–مهلت پرداخت دیه
ماده 302- مهلت پرداخت دیه در موارد مختلف از زمان وقوع قتل به ترتیب زیر است:
الف- دیه قتل عمد باید در ظرف یکسال پرداخت شود.
ب- دیه قتل شبه عمد در ظرف دو سال پرداخت می شود.
ج- دیه قتل خطا محض در ظرف سه سال پرداخت می شود.
تبصره 1- تاخیر از این مهلت ها بدون تراضی طرفین جایز نیست.
تبصره 2- دیه قتل جنین و نیز دیه نقص عضو یا جرح به ترتیب فوق پرداخت می شود.

ماده 303- اگر قاتل در شبه عمد در مدت معین قادر به پرداخت نباشد به او مهلت مناسب داده می شود.

باب پنجم- موجبات ضمان
ماده 319- هرگاه طبیبی گر چه حاذق و متخصص باشد در معالجه هایی که شخصا انجام می دهد یا دستور آن را صادر می کند هرچند با اذن مریض یا ولی او باشد باعث تلف جان یا نقص عضو یا خسارت مالی شود ضامن است.

ماده 320- هرگاه ختنه کننده در اثر بریدن بیش از مقدار لازم موجب جنایت یا خسارت شود ضامن است گر چه ماهر بوده باشد.

ماده 321- هرگاه بیطار و دامپزشک گرچه متخصص باشد در معالجه حیوانی هر چند با اذن صاحب او باشد موجب خسارت شود ضامن است.

ماده 322- هرگاه طبیب یا بیطار و مانند آن قبل از شروع به درمان از مریض یا ولی او یا از صاحب حیوان برائت حاصل نماید، عهده دار خسارت پدید آمده نخواهد بود.